Eén van de belangrijke dingen als Mindfulnesstrainer is dat je zelf mindful leeft. Dat je alles wat je je deelnemers leert, zelf ook toepast in het dagelijks leven. Zoals ik vaak hoorde in mijn opleiding tot Mindfulnesstrainer 'dat je Mindfulness belichaamt'. Nou hoop ik dat ik dat al aardig doe en dat mijn deelnemers dat ook zo bij mij ervaren. Het geven van de trainingen helpt mij enorm om steeds weer opnieuw te kiezen om mindful in het leven te staan, maar daarnaast heb ik ook soms weer even wat inspiratie nodig, wil ik wel weer wat meer de diepte in en 'aan de andere kant zitten' als deelnemer en niet als trainer/leraar. Daarvoor is een mindfulnessretraite de uitgekozen plek! Er zijn veel soorten retraites en van 10 tot 15 februari was ik bij een Vipassana retraite in een klooster in Denekamp. Meedoen aan een Vipassanaretraite betekent veel mediteren, in stilte, totaal gericht op jezelf. Hieronder een 'glimp uit mijn dagboek' van die 5 dagen:
Dag 1: aankomst, heerlijk met niemand iets hoeven (sociaal verlof)
Ik ben net aangekomen bij de retraite in Denekamp. Ik heb er zin in, mijn lijf voelt ontspannen en ik vind het een fijne gedachte dat ik de komende dagen stil mag zijn, dat ik niets met anderen hoef, dat ik me volledig mag richten op mijzelf. Of zoals Joost, onze leraar zegt 'dat we met sociaal verlof zijn de komende dagen'. De eerste stiltedag van de retraite is eigenlijk een halve dag. We beginnen met een welkomspraatje, even kort voorstellen, horen van elkaar hoe iedereen de retraite ingaat en daarna luidt Joost de stilte in. De eerste middag/avond doen we een zitmeditatie en een loopmeditatie, eten we in stilte (heerlijk!) en 's avonds is onze eerste lezing. Tot nu toe vind ik het alleen maar heel fijn om hier te zijn en tevreden kruip ik rond 21.15 uur onder de wol. Jezus aan het kruis hangt boven mijn bed, we zijn immers in een katholiek klooster.
Dag 2: Het afkicken is begonnen
Vandaag is er héél véél vermoeidheid en voel ik overal pijntjes. Mijn nek doet zeer, ik heb hoofdpijn, mijn ogen voelen pijnlijk. Ik bedenk me ineens dat ik me een beetje voel zoals ik me wel eens voel als ik een ontgiftingskuur doe. Eigenlijk ben ik ook aan het ontgiften. Afkicken van alle prikkels in mijn dagelijkse leven. Mijn telefoon is uit, ik hoef hier helemaal niets anders dan slapen, eten en mediteren en ik ben met sociaal verlof. Hoe heerlijk mij dat allemaal gister nog leek, in de praktijk is het vandaag toch best zwaar. Twee keer deze week heb ik een gesprekje met onze leraar Joost. Ik vertel hem over mijn moeheid en ongemakken en mijn gedachten als 'ik moet doorzetten'. Joost nodigt me uit wat milder naar mijzelf te zijn. Een meditatie overslaan mag best. Of mijn zitmeditatie verruilen voor een ligmeditatie op mijn eigen kamer. Hoe vaak zeg ik dit wel niet tegen mijn eigen mindfulnessdeelnemers 'wees lief voor jezelf!' Dat mag ik dus ook weer tegen mezelf zeggen. Ook merk ik dat mijn gedachten steeds bezig zijn met plannen maken. 'Hierna ga ik dit.. daarna gaan we dat'. Plannen maken geeft structuur en daarmee veiligheid. Zo erg is dat niet, heel menselijk misschien wel. Ik herken dit soort gedachten erg van thuis. Ze kunnen me soms uit het hier en nu houden.
Dag 3: Wat zijn we eigenlijk aan het doen?
Hoe enthousiast ik twee dagen begon aan deze retraite, zo nutteloos voelt het nu. Wat zijn we hier eigenlijk aan het doen? Alles wat Joost zegt tijdens de geleide meditaties klinkt als onzinnig voor mij. Ik mis ook de mooie Vipassana tempel in Thailand waar ik zes jaar geleden een stilteretraite van 10 dagen deed. De tropische tuin, de geluiden van de vogels en gekkos 's ochtends. Ok, ik weet ook wel dat het daar niet om gaat. Ik ben hier niet om het zo mooi en leuk mogelijk te hebben, maar toch. Ik vind het hier even heel saai. Het klooster is onlangs van binnen gemoderniseerd maar het valt me op dat alles van kunstof is, zelf de planten en bloemen zijn van plastic! Oja, dit is dus mijn geest die afleiding zoekt, lekker oordelen over alles wat ik zie. Afleiding van dat het gewoon even gewoon is. Ook is er bezorgdheid. Angst dat de hele retraite maar gewoontjes gaat zijn. Dat er niets spectaculairs gebeurt. Oja, dit is het o zo menselijke verlangen naar 'fijn en mooi'. Hoe saai ik het hier ook vind, ik heb ook geen zin om ergens anders te zijn. 'Wat als ik na deze 5 dagen geen zin heb om naar huis te gaan?' Oja, een bezorgde gedachte. Ik herinner mezelf er steeds weer opnieuw aan wat we hier aan het doen zijn: opmerken wat er is, in mijn lichaam, mijn gedachten, welke emoties er voorbij komen en mijn reacties hierop. Mindul zijn, in het moment. Wellicht leer ik er nog iets van over mijzelf.
Dag 4: Verdriet, lichamelijk ongemak en compassie
Vannacht schrok ik wakker in paniek. Sinds een paar weken heb ik last van mijn keel, één van de MS-klachten die af en toe opspeelt. Het is een naar gevoel en zo alleen in deze kale kloosterkamer midden in de nacht vliegt het mij aan. Het gebeurt wel eens vaker dat ik 's nachts wakker schrik. Meestal zoek ik dan afleiding, lees ik een boek. Maar afleiding zoeken hoort er niet bij tijdens een stilteretraite, toch? Na een innerlijk dialoog hierover besluit ik mijzelf toch afleiding te gunnen. Ook is er heel veel verdriet. Waarom weet ik op dat moment niet precies maar dat is ook niet zo belangrijk. De volgende dag heb ik weer een gesprekje met Joost. Ik vertel hem over mijn nacht en mijn verdriet dat er ook overdag maar uit blijft stromen. Hij herinnert er mij weer aan dat ik mild mag zijn. Dat ik mijn eigen plan mag trekken tijdens deze retraite. Dat had ik me vanmorgen ook voorgenomen: ik zie wel hoe ver ik kom vandaag. Dat is voor mij toch weer een stap. als ik mee doe aan iets (de retraite) houdt mijn 'perfectionistische ik' zich graag aan de regels. Ik wil dan graag alles meedoen, 'zoals het hoort'. Ook noemt Joost dat afleiding zoeken soms ook gewoon en daad van compassie is. Wanneer het allemaal even teveel is, zoals vannacht. Misschien komt er veel verdriet uit over de MS-diagnose die ik bijna 2 jaar geleden heb gekregen. Verdriet waar ik in de dagelijkse praktijk met al zijn prikkels niet bij kom. Het voelt goed om me er aan over te geven. Ik kan ook niet veel anders. Tijdens een middagwandeling in de kloostertuin later die dag zie ik een eekhoorn van boom naar boom springen. Ook geniet ik van de prachtige grote boom op de zuster-begraafplaats. Het kan allemaal naast elkaar bestaan. Verdriet, dankbaarheid, blijdschap. Wat me ook opvalt is dat ik geen enkel graf zie waarbij de zuster jonger dan 80 jaar geworden is. De meeste zijn in de 90 geworden, een enkeling zelfs in de 100. Zou het de rust en regelmaat zijn wat de zusters zo gezond houdt? Het geloof? De zorg voor elkaar? of allemaal een beetje...
Dag 5: Ik zou nog wel 5 dagen kunnen..
Vannacht sliep ik weer slecht. Ik merk de angstige gedachten op als 'dit wordt vast weer een zware dag' of ' misschien ga ik wel geradbraakt naar huis morgen'. En dan bedenk ik weer waarom ik hier ben: Om te oefenen met mindful zijn. Ok, de nacht was niet top. Er zijn nu angstige gedachten. Maar de dag is lang en het kan alle kanten op. Ik neem me weer voor om 'van moment tot moment' te leven, eerst maar eens naar beneden voor de ochtendmeditatie. ook al worstel ik door de dag heen met mijn lichamelijke ongemakken, ook merk ik dat ik tussen de meditaties door, als ik met mijn kopje thee bij de verwarming naar buiten zit te staren, mij enorm ontspannen voel in mijn lijf. Wat een fijn gevoel! Ik kan er volop van genieten en ben helemaal in het huidige moment. En als er weer iets lichamelijks opspeelt ben ik dáár weer helemaal bij met mijn aandacht. Ik besluit vandaag te oefenen met ondanks dat ik lichamelijk ongemak voel, ik mijn aandacht ook op andere dingen kan en mag richten. Want ook al mediteer ik al jaren, dat blijft best lastig en blijft oefening vragen. 's avonds wandel ik met paraplu weer door de kloostertuin en kijk en luister ik aandachtig naar het roodborstje dat op de vaste plek uit volle borst zit te zingen. Ik denk dat ik redelijk afgekickt ben van de prikkels uit het dagelijks leven. Ik voel me op alle manieren vertraagd. Ik loop rustiger, heb meer oog voor al het moois in de tuin. Het eten van de maaltijden hier doe ik traag met volle aandacht. Ik merk op dat ik de laatste tijd in een hogere versnelling leefde, terwijl dat eigenlijk niet nodig is. Fijn om weer teruggeschakeld te zijn de afgelopen dagen. Het maakt me nieuwsgierig naar hoe deze retraite zou zijn geweest als ik nóg 5 dagen had moeten blijven.
Dag 6: vertrek
Na een meditatie in de ochtend mogen we vandaag bij het ontbijt weer praten. Waar ik de eerste volledige dag in stilte moest afkicken van de prikkels, moet ik nu wennen om die prikkels weer te gaan beleven. We sluiten de retraite af door in tweetallen met elkaar te delen hoe het voor ons was. Mijn ervaringen hardop uitspreken naar een ander maakt mij weer emotioneel, maar dat is ok. Ik sta even stil bij het feit dat ik dit een paar jaar geleden veel spannender had gevonden. Dat ik dan had geprobeerd mijn verdriet in te houden. Maar inmiddels voelt het voor mij helemaal ok om mijn emoties te laten zien. Ik deel dat ik veel verdriet heb kunnen loslaten de afgelopen dagen, dat ik veel ontspanning in mijn lijf heb gevoeld maar ook ongemakken. Dat ik vooral heel veel heb kunnen oefenen met mindful zijn en misschien nog wel meer: compassievol zijn naar mezelf op een manier waar ik in mijn dagelijkse meditatie thuis niet altijd aan toe kom. Meer compassie opbrengen voor mijzelf is iets waar ik de laatste maanden vaker aan herinnerd word. Ik mag goed voor mijzelf zorgen, rust nemen wanneer mijn lijf dat nodig heeft en mild zijn voor alles wat ik bij mijzelf ervaar. Eenmaal thuis voelt het alsof ik een wereldreis gemaakt heb. Alsof ik uit een andere tijdszone kom. Het zal wel even duren voor ik weer gewend ben aan de prikkels van het dagelijks leven. Ook daar mag ik de tijd voor nemen. Tegelijkertijd wil ik mezelf ook wel weer wat meer afschermen voor al die prikkels. Om zo in deze lage versnelling te blijven. Zoveel mogelijk te leven van moment tot moment..